Amsterdam, 18 april 2023.
Geachte wethouder en leden van de Raadscommissie Financiën, Kunst en Diversiteit (FKD),
In het Visiedocument Inclusie en Antidiscriminatiebeleid 2023-2026 – Amsterdam, een stad uit duizenden, wordt een aanzet gegeven voor een visie op het antidiscriminatie- en emancipatiebeleid van de gemeente Amsterdam. Er worden een aantal problemen geconstateerd, maar van een werkelijke analyse van de problematiek en een daarop gebaseerde aanpak is nog weinig sprake. We zijn daarom bijzonder geïnteresseerd in de verdere uitwerking van de plannen. Graag willen we van deze gelegenheid gebruik maken om alvast enige input te geven.
EMCEMO en HTIB delen en onderstrepen het uitgangspunt dat iedereen in Amsterdam de vrijheid moet hebben zichzelf te zijn. Dit is voor ons, als seculiere organisaties die zich al decennia inzetten voor emancipatie en mensenrechten, leidend voor al onze activiteiten. We ondersteunen dan ook van harte de oprichting van Vrouwenrechtswinkels en maken ons zorgen over het recente nieuws dat steeds meer Amsterdamse scholen paarse vrijdag niet meer durven te vieren uit angst voor boze ouders.
Zelforganisaties als verbinder tussen overheid en moeilijke bereikbare burgers
Dit laatste voorbeeld onderstreept dat voor de emancipatie van vrouwen en lhbtiq+’ers het belangrijk is de (conservatieve) gemeenschappen te bereiken waar de vrijheid van vrouwen en lhbtiq+’ers helaas nog steeds bevochten moet worden. Dit kan door samen te werken met stedelijke zelforganisaties, zoals HTIB en EMCEMO, die al jaren hebben aangetoond deze gemeenschappen te kunnen bereiken.
HTIB en EMCEMO hebben jarenlang hun meerwaarde bewezen als het gaat om thema’s die ook in het document van wethouder Touria Meliani worden genoemd. Beide organisaties zijn een spil in zowel de grote Marokkaanse als de grote Turkse gemeenschap in Amsterdam. HTIB en EMCEMO zijn in staat vanuit die gemeenschappen mensen van jong tot oud te mobiliseren om over een breed scala aan onderwerpen mee te praten. Beide zelforganisaties vormen allianties met maatschappelijke organisaties die via bijeenkomsten en dialoogreeksen onderwerpen op het gebied van arbeidsmarkt, onderwijs, zorg, welzijn, democratie, lhbti, emancipatie, zelfbeschikking, huiselijk geweld, eenzaamheid en burgerschap breed kunnen uitmeten en daarin naar structurele vervolgtrajecten en oplossingen zoeken.
We zijn ervan overtuigd dat de gemeente het bereiken van de gestelde doelen niet alleen kan uitvoeren, maar dat allianties van maatschappelijke organisaties in een gezamenlijkheid met HTIB en EMCEMO daar een doorslaggevende rol in hebben. HTIB en EMCEMO willen graag benadrukken dat we moeten voorkomen dat bepaalde gemeenschappen en zelforganisaties alleen gevraagd worden als het gaat om de thema’s veiligheid en radicalisering, maar dat juist andere thema’s die te maken hebben met sociaal-culturele integratie voorrang moeten krijgen.
Taboeonderwerpen en zelfbeschikking
HTIB (ook als onderdeel van de landelijke coalitie Verandering van Binnenuit) en EMCEMO hebben al decennia een rol gehad om over taboeonderwerpen en zelfbeschikking het gesprek met elkaar aan te gaan. Thema’s die de afgelopen jaren tijdens meer dan 30 bijeenkomsten in Amsterdam aan de orde kwamen zijn gendergelijkheid, homo- en biseksualiteit, transgenders, huiselijk en gerelateerd geweld, achterlating, huwelijksdwang, partnergeweld, kindermishandeling, seksueel geweld, opvoeding en rolpatronen van meisjes/jongens en de universele rechten van de mens. De doelen zijn gericht op gelijkheid tussen de seksen, acceptatie lhbti-personen en het bestrijden van huiselijk geweld in al zijn vormen. De activiteiten zijn gericht op preventie en om (potentiële) slachtoffers te stimuleren om op tijd professionele hulp te zoeken. De verandering van sociale normen wordt in gang gezet door deelnemers te begeleiden bij het samen kritisch reflecteren op wat zij denken dat de huidige sociale normen zijn en samen te bespreken hoe het eventueel ook anders kan. Deze projecten zijn meermalen positief geëvalueerd (zie o.a. publicaties van Movisie, Panteia en Bureau Omlo).
Ouderen
We zouden in dit verband ook graag gebruik willen maken van de gelegenheid om aandacht te vragen voor nieuwe doelgroepen. De afgelopen jaren hebben EMCEMO en HTIB steeds meer aandacht besteed aan de groeiende groep ouderen met een Marokkaanse en Turkse achtergrond. Het zijn groepen, uit de gehele stad, die relatief vaak op onze fysieke en telefonische spreekuren verschijnen met verschillende problematieken die om aandacht vragen. Het gaat hierbij niet alleen om eenzaamheid, dementie, huisvesting op maat, gebrek aan inclusieve zorg, thuiszorg en mantelzorg, maar ook om het verlies van autonomie door analfabetisme en digibetisme. Ouderen zijn afhankelijk geworden van verzorgers die hier soms ernstig misbruik van maken. Dit verlies aan autonomie, het misbruik en soms mishandeling van ouderen werd ook geconstateerd in een verkennend onderzoek naar schadelijke praktijken (Butter, Omlo, 2021).
We zetten in op de emancipatie van deze ouderen, door hier op stedelijk niveau op verschillende manieren invulling aan te geven. HTIB en EMCEMO hebben meegewerkt aan twee onderzoeken naar de problematiek en in het bijzonder de huisvesting van deze ouderen. We agenderen de positie van migrantenouderen in overleggen met verschillende instellingen en overheden. We informeren ouderen over alternatieve woonvormen. We ondersteunen en faciliteren diverse actieve ouderengroepen door hen te organiseren, te informeren en hun belangen te behartigen. We werken samen met verschillende gezondheidsinstellingen en geven advies over de interculturalisatie en het inclusiever maken van de zorg.
Migratiegeschiedenis
De gedeelde geschiedenis die mede in het kader van het 750-jarig bestaan van Amsterdam extra belicht wordt, heeft in de plannen van de wethouder geen enkele aandacht meer. Ten onrechte vinden wij. Aandacht voor en erkenning van de gedeelde geschiedenis draagt bij aan de emancipatie van Amsterdammers. EMCEMO en HTIB organiseerden in 2022 samen met een aantal andere zelforganisaties een symposium en een expositie in de OBA in het kader van Amsterdam. EMCEMO en HTIB zijn een enorme voorstander van de totstandkoming Migratiemuseum in Amsterdam in aanloop naar de herdenking van 750 jaar. Migratie heeft een enorme stempel gedrukt op de geschiedenis en de ontwikkeling van de stad en daarom is gerichte en blijvende aandacht voor dit thema van enorme waarde. De gedeelde geschiedenis moet levend blijven door de verhalen door te geven van oudere migranten, educatie op scholen, binnen jongerencentra en buurthuizen. De gemeente heeft meegewerkt aan het project Amsterdam Migratiestad, maar zonder follow up. HTIB en EMCEMO zijn voorstander van een duurzaam project om de migratiegeschiedenis blijvend een plek te geven.
Subsidie Sociale Basis
Emancipatie trekt zich weinig aan van bureaucratische stadsdeelgrenzen. Voor onze activiteiten, debatten, voorlichtingsbijeenkomsten en spreekuren trekken we bezoekers uit de hele stad. De subsidieregeling Sociale Basis stuitte op bezwaren bij de stedelijke zelforganisaties HTIB en EMCEMO. Wij zagen halverwege 2020 niet in hoe onze organisaties via die aangepaste subsidieregeling een eigentijdse bijdrage kunnen leveren aan een verbonden stad. De suggestie die gewekt is dat er meer financiële armslag zou worden gegeven en dat aandacht voor diversiteit geborgd zou worden. Nu is de teneur van de subsidieregeling Sociale Basis dat je geen stedelijke projectsubsidies meer kunt verkrijgen vanaf het jaar 2021 en dat je als zelforganisaties via stadsdelen moet gaan vechten voor projectsubsidies. De ervaring met stadsdelen leert dat het heel moeilijk is om daar een voet tussen de deur te krijgen. Terwijl je voorheen nog een stedelijk subsidiekanaal hebt, zou je nu in zeven stadsdelen aan de bak moeten. De stedelijke functie van onder andere EMCEMO en HTIB werd daarmee ondermijnd. Daarnaast is er dan de nieuwe subsidieregeling voor strategische allianties. De noodzaak voor een herinrichting wordt breed gedragen. Te veel regeldruk, onvoldoende zicht op de effecten en de resultaten van de Sociale Basis en kortstondige subsidies zorgen voor korte termijn commitment terwijl bepaalde vraagstukken juist om een langdurige adem vragen. Dit geldt zeker voor de thema’s waar EMCEMO en HTIB zich mee bezighouden.
Wat wij bij aanvang ook hebben geconstateerd is de variatie aan opdrachtgeverschap. Professionele instellingen strijden met vrijwilligersorganisaties om beschikbare budgetten en onduidelijk is hoe die zich toe elkaar verhouden en we bespeuren dat er te weinig kruisbestuiving plaatsvindt. Stedelijke vrijwilligersorganisaties zijn belangrijk, ook voor het emancipatiebeleid, maar zijn erg kwetsbaar geworden. We zijn benieuwd naar de visie van de gemeente op de rol van stedelijk opererende vrijwilligersorganisaties.
Evaluatie diversiteitsbeleid
Als laatste zouden we willen aanstippen dat de wethouder in haar visiedocument aangeeft te willen gaan praten met zelforganisaties. We zouden graag met haar van gedachten wisselen over wat er de laatste jaren in Amsterdam op het gebied van diversiteit is gebeurd. Dat zou voor EMCEMO en HTIB een goede gelegenheid zijn om richting te kunnen geven aan de invulling van de benodigde visieontwikkeling binnen haar beleid.
Gesprek met de Raadscommissie FKD
Graag zouden we naar aanleiding van deze brief contact willen houden met de leden van de Raadscommissie Financiën, Kunst en Diversiteit (FKD) en maken graag een afspraak voor een nader gesprek. Alle aangestipte thema’s en ook onze visie op de subsidieregeling Sociale Basis zouden we daarin met u willen delen.
Met dank voor uw aandacht en tot snel.
Met vriendelijke groet,
Mustafa Ayranci
Voorzitter HTIB
Abdou Menehbi
Voorzitter EMCEMO